مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: اختلال اضطراب فراگیر شایع و ناتوان‌کننده است و تأخیر در انجام اقدامات درمانی، میزان پاسخ‌دهی درمان را کم می‌کند؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی و مقایسهٔ آموزش مبتنی‌بر پذیرش و تعهد و طرحواره‌درمانی هیجانی بر سوگیری توجه، عدم تحمل بلاتکلیفی و اجتناب شناختی در زنان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر بود.
روش‌بررسی: در این پژوهش از روش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه استفاده شد. جامعهٔ آماری زنان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر منطقهٔ ۲۲ تهران در سال ۱۳۹۸ بودند که ۴۵ نفر داوطلب واجد شرایط، وارد پژوهش شدند. سپس با روش تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه قرار گرفتند (هر گروه پانزده نفر). هریک از گروه‌های آزمایش در هشت جلسۀ نوددقیقه‌ای آموزش مبتنی‌بر پذیرش و تعهد و طرحواره‌درمانی هیجانی را دریافت کردند؛ اما برای گروه گواه مداخله‌ای ارائه نشد. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از پرسش‌نامۀ سوگیری توجه (وودی و همکاران، ۱۹۹۷)، پرسش‌نامۀ عدم تحمل بلاتکلیفی (فریستون و همکاران، ۱۹۹۴) و پرسش‌نامۀ اجتناب شناختی (سکستون و دوگاس، ۲۰۰8) صورت گرفت. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها با روش تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۴ انجام شد. سطح معناداری آزمون‌های آماری ۰٫۰۵ درنظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، با کنترل اثر نمرات پیش‌آزمون، نمرات متغیرهای سوگیری توجه، اجتناب شناختی و عدم تحمل بلاتکلیفی در گروه درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد و گروه طرحواره‌درمانی هیجانی درمقایسه با گروه گواه، به‌طور معناداری کاهش یافت (۰٫۰۰۱>p). همچنین بین اثربخش‌بودن طرحواره‌درمانی هیجانی درمقایسه با درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد در کاهش علائم متغیرهای سوگیری توجه (۰٫۱۰۱=p)، عدم تحمل بلاتکلیفی (۰٫۹۲۸=p) و اجتناب شناختی (۰٫۸۲۵=p) تفاوت معناداری مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که هم آموزش مبتنی‌بر پذیرش و تعهد و هم طرحواره‌درمانی هیجانی بر کاهش علائم سوگیری توجه، عدم تحمل بلاتکلیفی و اجتناب شناختی در زنان مبتلا به اضطراب فراگیر اثربخشی دارند.