مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: آموزش توانمند سازی شناختی وراهبرد های فراشناخت ،کارکردهای اجرایی و ظرفیت حافظه دانش آموزان را تحت تاثیر قرار می دهد.پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی آموزش توانمندسازی شناختی و آموزش راهبردهای فراشناخت بر کارکردهای اجرای و ظرفیت حافظه در دانش آموزان 7تا11سال مبتلا به اختلال خواندن  انجام شد.
 روش بررسی :روش پژوهش حاضر، کاربردی و طرح پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با سه گروه  ( دوگروه آزمایشی و یک گروه گواه) و مرحله پیگیری بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دارای اختلال خواندن 7-11 سال شهرستان گنبدکاووس که در سال تحصیلی 1403-1402 مشغول به تحصیل بودند که به مراکز مشکلات یادگیری ویژه آموزش و پرورش معرفی شده بودند. حجم نمونه به روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند 45 دانش آموز انتخاب شد. از این تعداد  15 نفر در گروه گواه، 15 نفر درگروه آزمایش اول و 15 نفر درگروه آزمایش دوم به طور تصادفی جایگزین شدند.آموزش توانمندسازی شناختی بر اساس مدل شناختی توماس و ولتهوس(1990) به مدت هشت جلسه 60 دقیقه ای به صورت گروهی برای گروه آزمایش اول و بسته آموزشی آموزش راهبردهای فرا شناختی(گوئتز و همکاران، 2008)  به مدت شش جلسه 45 دقیقه ای به صورت گروهی برای گروه آزمایش دوم اجرا شد. پرسشنامه درجه بندی رفتاری کارکردهای اجرایی بریف (2000).  (فرم والدین) برای والدین و برای همه دانش آموزان هر سه گروه و آزمون حافظه ارقام وکسلرiv نیز برای هر سه گروه اجرا شد. برای توصیف ویژگی های داده ها ازشاخص های آمار توصیفی شامل میانگین،انحراف معیار،فراوانی و در بخش آمار استنباطی از تحلیل کواریانس چند متغیری استفاده شد تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار spssنسخه 25انجام گرفت.
یافته ها:تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد که اثر آموزش توانمندسازی روانشناختی (CET) و آموزش راهبردهای فراشناختی (MST) بر ترکیب متغیرهای پژوهش در مرحله پس آزمون، تفاوت معنا­داری در گروه­ها داشت (001/0 P <)، و نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیری نشان داد که این تفاوت معنا­دار فقط در متغیر کارکردهای اجرایی وجود داشت (001/0 P <).
نتیجه گیری:براساس پژوهش می توان نتیجه گرفت که آموزش توانمندسازی روانشناختی (CET) و آموزش راهبردهای فراشناختی (MST) بر کارکردهای اجرایی دانش آموزان مبتلا به اختلال خواندن موثر است. براساس نتایج پژوهش پیشنهاد می شود متخصص ها و معلمان با هدف بهبود کارکردهای اجرایی در دانش اموزان ،به آموزش و تمرین های مربوط به توانمند سازی شناختی و راهبردهای فراشناخت توجه ویژه ای داشته باشند.