مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

پردیس حبیب زاده میاندواب, رضا کاظمی, آذر کیامرثی

چکیده
زمینه و هدف: پراشتهایی عصبی نوعی اختلال خوردن به‌شمار می‌رود که به‌منزلهٔ پرخوری دوره‌ای همراه با راه‌های نامناسب جلوگیری از افزایش وزن تعریف شده است؛ براین‌اساس پژوهش حاضر باهدف تعیین اثربخشی روان‌درمانی مثبت‌گرا بر خودتنظیمی رفتاری و عزت‌نفس دانشجویان دختر دارای اختلال پراشتهایی عصبی انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه و دورهٔ پیگیری سه‌ماهه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانشجویان دختر دارای اختلال پراشتهایی عصبی دانشگاه‌های شهر میاندواب در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ تشکیل دادند. از این جامعه با روش نمونه‌گیری دردسترس چهل نفر داوطلب واجد شرایط وارد مطالعه شدند و با گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه بیست نفر) قرار گرفتند. ابزارهای اندازه‌گیری پرسش‌نامهٔ خودتنظیمی رفتاری (کری و همکاران، ۲۰۰۴) و مقیاس عزت‌نفس (روزنبرگ، ۱۹۶۵) بود. گروه آزمایش طی هشت جلسهٔ هفتاددقیقه‌ای روان‌درمانی مثبت‌گرا را دریافت کرد؛ اما برای گروه گواه هیچ مداخله‌ای ارائه نشد. تحلیل داده‌ها بااستفاده از آزمون‌های تی مستقل، خی‌دو، تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۳ صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد. 
یافته‌ها: نتایج نشان داد، اثر گروه، اثر زمان و اثر تعاملی گروه×زمان بر متغیرهای خودآگاهی، تعیین هدف، برنامه‌ریزی اقدام، خودنظارتی و عزت‌نفس معنادار بود (۰٫۰۵>p). همچنین در گروه آزمایش، تفاوت بین میانگین نمرات متغیرهای مذکور بین پیش‌آزمون با پیش‌آزمون و پیگیری معنادار بود (۰٫۰۵>p)؛ اما در گروه آزمایش تفاوت بین میانگین نمرات متغیرهای مذکور بین پس‌آزمون و پیگیری معنادار نبود (۰٫۰۵<p) که بیانگر ثبات تأثیر مداخلهٔ روان‌درمانی مثبت‌گرا در طول زمان بود.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج، روان‌درمانی مثبت‌گرا بر افزایش خودتنظیمی رفتاری و عزت‌نفس دانشجویان دختر دارای اختلال پراشتهایی عصبی اثرگذار است؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود، روان‌درمانی مثبت‌گرا در کنار سایر مداخلات روان‌شناختی به‌کار رود.

صفورا آصف مهر, عبدالمجید بحرینیان, فاطمه شهابی زاده

چکیده
زمینه و هدف: فشارخون بالا می‌تواند نارسایی‌هایی در افراد ایجاد کند یا حتی با بیماری‌های قلبی‌عروقی همراه شود؛ درواقع این موضوع یکی از معضلات بهداشتی‌‌درمانی در کشورهای صنعتی و درحال توسعه است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی گروه‌درمانی دیالکتیکی بر بهبود نشانگان روان‌شناختی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به پرفشاری خون انجام شد.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر به‌شیوهٔ نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. از بین ۸۷ بیمار مبتلا به پرفشاری خون داوطلب واجد شرایط، سی نفر به‌شیوهٔ نمونه‌گیری هدفمند و براساس نمونه‌گیری تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه پانزده‌ نفر) قرار گرفتند. ابزارهای استفاده‌شده پرسش‌نامهٔ افسردگی بک (بک و همکاران، ۱۹۶۰)، پرسش‌نامهٔ اضطراب بک (بک و استیر، ۱۹۹۰)، پرسش‌نامهٔ کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (سازمان بهداشت جهانی، ۱۹۹۶) و پروتکل رفتاردرمانی دیالکتیکی (لینهان، ۱۹۹۳) بود. برای تحلیل نتایج از آزمون تحلیل کوواریانس یک‌راهه استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ انجام گرفت و سطح معناداری ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج حاکی‌از تفاوت معنادار بین دو گروه در مرحلهٔ پس‌آزمون در متغیرهای افسردگی، اضطراب، کیفیت زندگی و فشارخون بود )۰٫۰۰۱(p<.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج مطالعه، برای کاهش نشانگان روان‌شناختی (افسردگی و اضطراب) و افزایش کیفیت زندگی بیماران مبتلا به پرفشاری خون می‌توان از روش گروه‌درمانی دیالکتیکی سود جست.

سینا غلامی, روجا کیوانی, مریم ناظمی بجندی, عزت الله قدم پور, مهین حسینی چاوشی, فاطمه باوزین

چکیده
زمینه و هدف: نوجوانان دختر اقدام‌کننده به خودکشی شیمیایی مشکلات زیادی در خودافشایی هیجانی و خودکارآمدی اجتماعی دارند؛ براین‌اساس پژوهش حاضر باهدف مقایسهٔ اثربخشی درمان شناختی‌رفتاری با آموزش خودتعیین‌گری بر خودافشایی هیجانی و خودکارآمدی اجتماعی در نوجوانان دختر اقدام‌کننده به خودکشی شیمیایی انجام شد.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را تمامی دختران نوجوان اقدام‌کننده به خودکشی شیمیایی تشکیل دادند که در سال ۱۴۰۳ در اورژانس مسمومیت مرکز آموزشی‌درمانی شهدای عشایر شهر خرم‌آباد بستری بودند. با روش نمونه‌گیری هدفمند، ۴۵ نفر از افراد داوطلب و واجد شرایط وارد مطالعه شدند. این افراد به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه قرار گرفتند. افراد گروه آزمایش اول درمان شناختی‌رفتاری (فری، ۱۹۹۹) و افراد گروه آزمایش دوم بستهٔ آموزشی گام‌هایی برای خودتعیین‌گری (فیلد و هافمن، ۱۹۹۴) را دریافت کردند. آزمودنی‌ها در سه گروه در ابتدای پژوهش پرسش‌نامهٔ خودکارآمدی اجتماعی (اسمیت و بتز، ۲۰۰۰) و مقیاس خودافشایی هیجانی (اسنل و همکاران، ۱۹۸۸) را پاسخ دادند. پس از پایان مداخلات، مجدد گروه‌ها هردو پرسش‌نامه‌ را تکمیل کردند. برای تحلیل داده‌ها، تحلیل کوواریانس تک‌متغیره و آزمون تعقیبی بونفرونی به‌کمک نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۸ به‌کار رفت. داده‌ها در سطح معنا‌داری ۰٫۰۵ تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، درمان شناختی‌رفتاری و آموزش خودتعیین‌گری هردو بر افزایش خودافشایی هیجانی (۰٫۰۰۱>p) و خودکارآمدی اجتماعی (۰٫۰۰۱>p) نوجوانان دختر اقدام‌کننده به خودکشی شیمیایی دارای تأثیر معناداری بود؛ همچنین درمان شناختی‌رفتاری تأثیر بیشتری بر افزایش خودافشایی هیجانی داشت (۰٫۰۱۷=p) و آموزش خودتعیین‌گری بر افزایش خودکارآمدی اجتماعی مؤثرتر بود (۰٫۰۱۰=p).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، درمان شناختی‌رفتاری بر افزایش خودافشایی هیجانی نوجوانان دختر اقدام‌کننده به خودکشی شیمیایی و آموزش خودتعیین‌گری بر ارتقای خودکارآمدی اجتماعی این نوجوانان اثربخش‌تر و مفیدتر است.

عباس مختاری, محمد باقر کجباف, محمد رضا عابدی

چکیده
زمینه و هدف: افسردگی از شایع‌ترین اختلالات روان‌پزشکی است و عوامل متعددی در کاهش علائم و بهبودی آن تأثیر می‌گذارد. پژوهش حاضر به‌منظور مقایسهٔ اثربخشی مداخلهٔ مبتنی‌بر سرمایه‌های روان‌شناختی و مداخلهٔ شناختی-رفتاری بر کاهش افسردگی انجام شد.
روش‌بررسی: این پژوهش از نوع نیمه‌‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری دوماهه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را افرادی تشکیل دادند که در سال ۱۳۹۷به مرکز مشاورهٔ آفتاب شهرستان نجف‌آباد مراجعه کردند. تعداد ۴۵ داوطلب واجد شرایط وارد مطالعه شدند و به‌صورت تصادفی در سه گروه پانزده‌نفری، مداخلۀ مبتنی‌بر سرمایه‌های روان‌شناختی و مداخلهٔ شناختی‌رفتاری و گواه قرار گرفتند. به‌منظور سنجش میزان افسردگی داوطلبان، پرسشنامهٔ افسردگی بک-ویرایش دوم (بک و همکاران، ۱۹۹6) به‌کار رفت. برای هرکدام از گروه‌های مداخلۀ مبتنی‌بر سرمایه‌های روان‌شناختی و مداخلۀ شناختی‌رفتاری هشت جلسهٔ آموزشی نوددقیقه‌ای به‌صورت گروهی برگزار شد؛ اما گروه گواه مداخله‌ای دریافت نکرد. داده‌ها با استفاده از آزمون کای‌دو، روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۴ تحلیل شدند. سطح معناداری تمام آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، در مراحل پس‌آزمون و پیگیری، میانگین نمره‌های هر دو گروه سرمایه‌های روان‌شناختی و شناختی-رفتاری در متغیر افسردگی درمقایسه با گروه گواه کاهش معناداری داشت (۰٫۰۰۱>p)؛ همچنین مقایسۀ دو گروه آزمایش با یکدیگر نشان داد که مداخلهٔ مبتنی‌بر سرمایه‌های روان‌شناختی در مرحلۀ پیگیری از اثربخشی بیشتری درمقایسه با مداخلهٔ شناختی-رفتاری برخوردار بود (۰٫۰۴۵=p).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش حاضر، هر دو نوع مداخلهٔ مبتنی‌بر سرمایه‌های روان‌شناختی و مداخلهٔ شناختی-رفتاری تأثیر معناداری بر کاهش علائم افسردگی در بیماران مبتلا به افسردگی خفیف تا متوسط دارند؛ بااین‌حال مداخلهٔ مبتنی‌بر سرمایه‌های روان‌شناختی در طول زمان دارای تأثیر پایدارتری بر کاهش افسردگی است و سرمایه‌های روان‌شناختی می‌توانند به‌عنوان عوامل محافظت‌کننده دربرابر افسردگی عمل کنند.

مژگان رضازاده کاوری, مجتبی انصاری شهیدی, حمید یعقوبی, حسن خوش اخلاق

چکیده
زمینه و هدف: توجه به سلامت روان‌شناختی کارکنان می‌تواند به‌عنوان یکی از اهداف اصلی متخصصان سلامت روان باشد؛ براین‌اساس پژوهش حاضر باهدف تعیین اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی بر تحمل پریشانی و تنظیم هیجانی بین‌فردی کارکنان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعه‌ٔ آماری پژوهش را تمامی کارکنان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تشکیل دادند. از بین آن‌ها سی نفر داوطب واجد شرایط به‌طور دردسترس وارد مطالعه شدند و به‌تصادف در گروه‌های آزمایش و گواه (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. دو گروه در پیش‌آزمون و پس‌آزمون، مقیاس تحمل پریشانی (سیمونز و گاهر، ۲۰۰۵) و پرسش‌نامهٔ تنظیم هیجانی بین‌فردی (هافمن، ۲۰۱۴) را تکمیل کردند. برنامهٔ آموزش مهارت‌های ارتباطی روی گروه آزمایش درطی ده جلسهٔ نوددقیقه‌ای و هر جلسه هفته‌ای دو بار اجرا شد؛ اما گروه گواه هیچ برنامهٔ درمانی دریافت نکرد. تحلیل داده‌ها بااستفاده از روش تحلیل کوواریانس در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۷ صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، در متغیرهای تحمل پریشانی (تحمل، جذب، ارزیابی، تنظیم) و تنظیم هیجان بین‌فردی (بهبود عواطف مثبت، آرامش‌بخشیدن، مدل‌سازی اجتماعی)، بین گروه‌های آزمایش و گواه در پس‌آزمون، بعد از حذف اثر پیش‌آزمون، تفاوت معناداری وجود داشت (۰٫۰۰۱>p). همچنین آموزش مهارت‌های ارتباطی توانست در مؤلفه‌های تحمل پریشانی، ۶۶درصد تحمل، ۵۷درصد جذب، ۶۳درصد ارزیابی، ۴۹درصد تنظیم و در مؤلفه‌های تنظیم هیجان بین‌فردی، ۵۲درصد عواطف مثبت، ۵۰درصد آرامش‌بخشیدن و ۴۴درصد مدل‌سازی اجتماعی را افزایش دهد.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود، آموزش مهارت‌های ارتباطی به کارکنان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی روش مناسبی برای بهبود تحمل پریشانی و تنظیم هیجانی بین‌فردی آنان است.

فاطمه زارع, محمد کریمی زاده, یوسف مقدس, هومن مینونژاد, حمید عباسی

چکیده
زمینه و هدف: سندرم درد کشککی‌رانی از اختلالات شایع‌تر اندام تحتانی است که موجب درد و اختلال در عملکرد اندام می‌شود. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر تمرینات تعادلی و اغتشاشی بر درد و فعالیت عضلات زانو در زنان مبتلا به سندرم درد کشککی‌رانی حین بالا‌رفتن و پایین‌آمدن از پله بود.
روش‌بررسی: در این پژوهش نیمه‌تجربی از زنان مراجعه‌کننده به مراکز ارتوپدی شهر یزد و با تشخیص سندرم درد کشککی‌رانی تعداد سی نفر به‌صورت هدفمند و دردسترس وارد مطالعه شدند. سپس به‌طور تصادفی در دو گروه تجربی و گواه قرار گرفتند. گروه تجربی به‌مدت هیجده جلسه پروتکل تمرینی را انجام داد. قبل و بعد از تمرین میزان درد و فعالیت الکتریکی عضلات منتخب حین تکلیف پله اندازه‌گیری شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به‌کمک آزمون‌های تی همبسته و تی مستقل در سطح معناداری ۰٫۵=α صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، در گروه تجربی، پس از شش هفته تمرین عصبی‌عضلانی به‌طور معناداری شدت درد (۰٫۰۰۱>p) و میزان فعالیت الکتریکی عضلهٔ پهن خارجی حین پایین‌آمدن از پله (۰٫۰۴۳=p) کاهش یافت. همچنین میزان فعالیت الکتریکی عضلهٔ پهن داخلی مایل حین بالا‌رفتن از پله (۰٫۰۰۱=p) و پایین‌آمدن از پله (۰٫۰۴۵=p) افزایش یافت.
نتیجه‌گیری: تمرین عصبی‌عضلانی باعث بهبود درد و افزایش فعالیت عضلهٔ پهن داخلی مایل و کاهش فعالیت عضلهٔ پهن خارجی در زنان با سندرم درد کشککی‌رانی می‌شود؛ همچنین احتمالاً راستای کشکک و درد را بهبود می‌بخشد و می‌تواند در توان‌بخشی افراد مبتلا به سندرم درد کشککی‌رانی استفاده شود.

آرزو محمدی, سید علی مرعشی, سید اسماعیل هاشمی

چکیده
زمینه و هدف: نارساخوانی به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های اختلال یادگیری، شایع‌ترین ناتوانی یادگیری در نظر گرفته شده است. پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی توان‌بخشی شناختی بر حافظهٔ کاری دیداری و انعطاف‌پذیری شناختی در دانش‌آموزان نارساخوان انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان دختر دارای اختلال نارساخوانی پایهٔ سوم ابتدایی تشکیل دادند که در سال تحصیلی ۱۴۰۱ به مرکز مشاوره و روان‌شناسی شهر جهرم مراجعه کردند. از این جامعه، سی نفر داوطلب واجد شرایط به‌روش دردسترس وارد مطالعه شدند و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. ابزارهای به‌کاررفته در پژوهش، آزمون بلوک‌ کرسی (کرسی، ۱۹۷۲)، آزمون مرتب‌سازی کارت‌های ویسکانسین (گرانت و برگ، ۱۹۴۸)، آزمون رنگی هوش ریون کودکان (ریون، ۱۹۳۸) و آزمون خواندن و نارساخوانی (نما) (کرمی‌نوری و مرادی، ۱۳۸۴) بود. برنامهٔ توان‌بخشی شناختی برای گروه آزمایش اجرا شد؛ اما گروه گواه مداخله‌ای دریافت نکرد. داده‌ها بااستفاده از تحلیل کوواریانس در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۶ در سطح ۰٫۰۵ تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بعد از حذف اثر پیش‌آزمون، بین گروه آزمایش و گروه گواه در پس‌آزمون، در میانگین نمرات متغیرهای حافظهٔ کاری دیداری (۰٫۰۴۹=p) و انعطاف‌پذیری شناختی (۰٫۰۰۱>p) تفاوت معناداری وجود داشت.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج این مطالعه، درمان توان‌بخشی شناختی بر بهبود حافظهٔ کاری دیداری و انعطاف‌پذیری شناختی در دانش‌آموزان دختر دارای اختلال نارساخوانی مؤثر است؛ لذا مشاوران و درمانگران می‌توانند به‌منظور بهبود این متغیرها در دانش‌آموزان نارساخوان از مداخلهٔ مذکور استفاده کنند.

مرجان حاتمی برزیان, لیلا اسدی, زهرا فارسی, محمد علی گودرزی, مبینا سهرابی رضوان, مژگان نظام آبادی

چکیده
زمینه و هدف: پرستاران عمدتاً از مشکلات خواب و پریشانی‌های روانی و نقص در کارکردهای اجرایی در رنج هستند؛ براین‌اساس پژوهش حاضر باهدف مقایسهٔ اثربخشی درمان فراشناختی با روان‌درمانی پویشی کوتاه‌مدت بر کیفیت خواب و پریشانی‌های روان‌شناختی و کارکردهای اجرایی پرستاران مبتلا به بی‌خوابی انجام شد.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ مطالعه را تمامی پرستاران مشغول به کار در بیمارستان‌های شهر کرج در نیمهٔ دوم سال ۱۴۰۲ شمسی، تشکیل ‌دادند. با روش نمونه‌گیری داوطلبانه، ۴۵ نفر از این پرستاران که از بی‌خوابی در رنج بودند، به‌عنوان نمونه وارد پژوهش شدند. سپس به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه قرار گرفتند. گروه آزمایش اول درمان فراشناختی ولز (۲۰۱۱) و گروه آزمایش دوم روان‌درمانی پویشی کوتاه‌مدت مبتنی‌بر رویکرد دوانلو (۲۰۰۱) را دریافت کرد. آزمودنی‌ها در سه گروه در ابتدا و انتهای پژوهش به پرسش‌نامهٔ کیفیت خواب پیتزبورگ (بویس و همکاران، ۱۹۸۹) و پرسش‌نامهٔ پریشانی روان‌شناختی کسلر (کسلر و همکاران، ۲۰۰۲) و پرسش‌نامهٔ کارکردهای اجرایی بارکلی (بارکلی، ۲۰۱۳) پاسخ دادند. برای تحلیل داده‌ها از تحلیل کوواریانس تک‌متغیره و آزمون تعقیبی بونفرونی استفاده شد. تحلیل داده‌ها در سطح معنا‌داری ۰٫۰۵ و در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۸ صورت گرفت.
یافته‌ها: تفاوت دو گروه آزمایش و گروه گواه در میزان سه متغیر کیفیت خواب و پریشانی‌های روان‌شناختی و کارکردهای اجرایی در پس‌آزمون معنادار بود (۰٫۰۰۱>p)؛ بااین‌حال روان‌درمانی پویشی کوتاه‌مدت تأثیر بیشتری بر بهبود کیفیت خواب (۰٫۰۰۱>p) و پریشانی‌های روان‌شناختی (۰٫۰۰۸=p) داشت و درمان فراشناختی بر بهبود کارکردهای اجرایی مؤثرتر بود (۰٫۰۰۴=p).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌ها نتیجه گرفته می‌شود، درمان فراشناختی در بهبود کارکردهای اجرایی عملکرد بهتری دارد؛ همچنین روان‌درمانی پویشی کوتاه‌مدت مداخله‌ای مؤثرتر بر بهبود کیفیت خواب و پریشانی‌های روان‌شناختی است.

منیره میان سری, عباسعلی تقی‌پور جوان, فهیمه حسن نتاج, مهدی دادخواه ثانی ملایی

چکیده
زمینه و هدف: مادران دارای کودکان با اختلال طیف اتیسم با چالش‌های متفاوتی روبه‌رو هستند که آن‌ها را درمعرض پیامدهای روانی و عاطفی منفی قرار می‌دهد؛ ازاین‌رو، پژوهش حاضر باهدف تعیین اثربخشی معنادرمانی بر میزان تاب‌آوری و تحمل پریشانی مادران دارای فرزند با اختلال طیف اتیسم انجام شد.
روش‌بررسی: این پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی مادران با فرزند دارای اختلال طیف اتیسم ۳تا۱۵ساله‌ای تشکیل دادند که به ادارهٔ بهزیستی شهرستان بابل مراجعه کردند. با روش نمونه‌گیری دردسترس سی نفر داوطلب واجد شرایط وارد مطالعه شدند و پس از کسب معیارهای ورود به پژوهش به‌طور تصادفی در دو گروه پانزده‌نفرهٔ آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزارهای به‌کاررفته در پژوهش شامل مقیاس تاب‌آوری کانر-دیویدسون (کانر و دیویدسون، ۲۰۰۳) و مقیاس تحمل پریشانی (سیمونز و گاهر، ۲۰۰۵) بود. تحلیل داده‌ها بااستفاده از تحلیل کوواریانس در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۱۸ انجام گرفت. سطح معناداری آزمون‌های آماری، ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد، معنادرمانی بر افزایش میزان تاب‌آوری و تحمل پریشانی مادران دارای فرزند با اختلال اتیسم مؤثر بود (۰٫۰۰۱>p). برطبق نتایج مجذور اتا، ۶۳درصد تغییرات در تاب‌‌آوری و ۷۶درصد تغییرات در تحمل پریشانی مادران ناشی‌از مداخلۀ معنادرمانی بود.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج مطالعه، با آموزش معنادرمانی میزان تاب‌آوری و تحمل پریشانی در مادران کودکان دارای اختلال طیف اتیسم افزایش پیدا می‌کند؛ لذا پیشنهاد می‌شود، متخصصان در کنار سایر روش‌های مشاوره‌ای، از این برنامهٔ آموزشی در امر مشاوره به والدین کمک بگیرند.

ابوالفضل فلاح تفتی, ماریه دهقان منشادی, محمد حسین فلاح, نجمه سدرپوشان, محسن عزیزی

چکیده
زمینه و هدف: کودکان اختلال یادگیری بر زندگی فردی مادران به‌عنوان مراقبت‌کنندهٔ اصلی تأثیرات درخورتوجهی دارند. ازطرفی مشکلات مادر باعث اثر منفی در روابط مادر-کودک و کاهش بهزیستی روان‌شناختی آنان می‌شود. پژوهش حاضر باهدف طراحی و اعتبارسنجی بستهٔ آموزشی ذهنی‌سازی مبتنی‌بر تجارب زیستهٔ مادران دارای فرزند با اختلال یادگیری انجام شد.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر از نوع طرح آمیخته با روش پدیدارشناسی (کیفی) و روش توصیفی‌تحلیلی (کمی) بود. جامعهٔ آماری را تمامی مادران دارای فرزند با اختلال یادگیری در مقطع ابتدایی، در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ شهر یزد تشکیل دادند که تعداد پانزده نفر براساس سطح اشباع نظری به‌طور هدفمند و دردسترس وارد مطالعه شدند. جمع‌آوری داده‌ها به‌صورت مصاحبهٔ نیمه‌ساختاریافته و کدگذاری اطلاعات مصاحبه و طبقه‌بندی مفاهیم بود. تحلیل داده‌های کیفی بااستفاده از روش کلایزی (۱۹۷۸) انجام گرفت. به‌منظور اعتبارسنجی یافته‌ها، داده‌ها توسط متخصصان و درمانگران حوزهٔ اختلال یادگیری با دو شاخص کمی نسبت روایی (CVR) و شاخص روایی محتوا (CVI) بازنگری و تأیید شد.
یافته‌ها: حداقل مقدار پذیرفتنی برای تأیید اعتبار، برای شاخص کمی نسبت روایی ۰٫۶۲ و شاخص روایی محتوا ۰٫۷۵ بود. یافته‌های پژوهش مبتنی‌بر تجارب زیستهٔ مادران به‌صورت مقوله‌های اصلی آموزش جنبه‌های ذهنی‌سازی، آموزش تنظیم هیجان، آموزش راهبردهای دلبستگی، آگاه‌سازی علائم اختلال یادگیری، آموزش ارتباط با فرزند، آموزش کاهش اضطراب/افسردگی/وسواس، مدیریت کمال گرایی به‌دست آمد که در قالب پانزده جلسه قابل‌آموزش و دارای اعتبار بود.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، محتوا و اهداف جلسات بستهٔ آموزشی ذهنی‌سازی مبتنی‌بر تجارب زیستهٔ مادران دارای فرزند با اختلال یادگیری به‌منظور آموزش والدین این کودکان، مناسب و مفید است.